Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

Orzekanie o uprawnieniach

Powiatowe zespoły i wojewódzkie zespoły wydają odpowiednio orzeczenia o:
1) niepełnosprawności osób, które nie ukończyły 16 roku życia;
2) stopniu niepełnosprawności osób, które ukończyły 16 rok życia;
3) wskazaniach do ulg i uprawnień osób posiadających orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy, o których mowa w art. 5 i 62 ustawy, zwane dalej „orzeczeniami o wskazaniach do ulg i uprawnień
 

 Orzeczenie o niepełnosprawności

Podstawą uznania osoby, która nie ukończyła 16 roku życia za niepełnosprawną jest ustalenie, że:
– ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną; 
– przewidywany okres trwania upośledzenia stanu zdrowia przekracza 12 miesięcy; 
– wymaga zapewnienia jej całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu. 
Wszystkie wymienione przesłanki muszą wystąpić łącznie.
Niepełnosprawność dziecka orzeka się na czas określony, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 16 roku życia. Orzeczenie o niepełnosprawności wydaje się na wniosek złożony do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przez przedstawiciela ustawowego dziecka.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

Powiatowe zespoły orzekania o niepełnosprawności ustalają stopień niepełnosprawności, który uprawnia osoby niepełnosprawne do określonych ulg i przywilejów. W wydawanych przez siebie orzeczeniach zespoły te powinny również zamieszczać wskazania dotyczące konkretnych uprawnień przysługujących niepełnosprawnym. W szczególności wskazania te powinny dotyczyć: 
– odpowiedniego zatrudniania uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby, 
– szkolenia, w tym specjalistycznego, 
– zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej, 
– uczestnictwa w terapii zajęciowej, 
– konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby, 
– korzystania z systemu środowiskowego wsparcia samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki, 
– konieczności stałej lub długotrwałej opieki albo pomocy innej osoby, w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, albo stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, 
– spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w prawie o ruchu drogowym, w zakresie zwolnienia z obowiązku stosowania się do niektórych znaków drogowych dotyczących zakazu ruchu lub postoju.

Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień

Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień wydaje się osobie, która ukończyła 16 rok życia i posiada jedno z następujących orzeczeń:
1. ważne orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń  Społecznych o:
– całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji, 
– niezdolności do samodzielnej egzystencji, 
– całkowitej niezdolności do pracy, 
– częściowej niezdolności do pracy; 
2. ważne orzeczenie organu rentowego (ZUS, MSWiA, MON), wydane przed dniem 1 stycznia 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów;
3. ważne orzeczenie KRUS o niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wydane przed 1 stycznia 1998 r.
Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień wydaje się do czasu upływu ważności orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy.

Stopień niepełnosprawności

Wiele uprawnień przysługujących tej grupie osób zostało powiązanych ze stopniem ich niepełnosprawności. Zasady orzekania w tym zakresie normuje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (patrz podstawa prawna). 
Ustawa ta ściśle określa krąg osób, które z uwagi na swój szczególny status mogą liczyć na ulgowe traktowanie w wielu sferach życia. Ma ona bowiem zastosowanie do osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem o:
– zakwalifikowaniu przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znacznego, umiarkowanego lub lekkiego),
– całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, wydanym na podstawie odrębnych przepisów przez orzecznika ZUS, 
– niepełnosprawności wydanym przed ukończeniem 16 roku życia.

Stopnie niepełnosprawności:

1. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. 
2. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
3. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu ze zdolnością, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością fizyczną i psychiczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować za pomocą wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. 
Ważne: Zaliczenie do któregokolwiek stopnia niepełnosprawności nie oznacza zakazu podjęcia pracy. Nie wyklucza też możliwości zatrudnienia u pracodawcy nie zapewniającego warunkow pracy chronionej. 
Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów, np. wydania karty parkingowej lub ulg na przejazdy komunikacją kolejową i autobusową. 
Dla celów korzystania z różnych ulg i uprawnień, osoby posiadające ważne orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów, niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym oraz orzeczenie o niezdolności do pracy wydane przez lekarza orzecznika ZUS, mogą także wnioskować o ustalenie stopnia niepełnosprawności. W tym celu powinny złożyć stosowny wniosek do zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Wniosek o wydanie orzeczenia

Wydanie orzeczenia następuje na wniosek osoby zainteresowanej.
Druk wniosku o wydanie orzeczenia osoba zainteresowana otrzymuje w siedzibie właściwego miejscowo powiatowego zespołu. W zależności od przyjętego przez powiatowy zespół sposobu organizacji pracy możliwe jest także uzyskanie wniosku drogą pocztową lub pobranie go ze strony internetowej zespołu. 
Wniosek o wydanie orzeczenia może złożyć:
– osoba zainteresowana; 
– przedstawiciel ustawowy osoby zainteresowanej (dotyczy to przede wszystkim dzieci oraz osób ubezwłasnowolnionych); 
– kierownik ośrodka pomocy społecznej, ale za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. 
Wniosek składa się w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności właściwym dla miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej lub właściwym dla miejsca pobytu w przypadku osób: 
– bezdomnych; 
– przebywających poza miejscem stałego pobytu ponad dwa miesiące ze względów zdrowotnych lub rodzinnych; 
– przebywających w zakładach karnych i poprawczych; 
– przebywających w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej.

Wniosek zwiera:
– imię i nazwisko dziecka, przedstawiciela ustawowego dziecka lub osoby zainteresowanej; 
– datę i miejsce urodzenia dziecka lub osoby zainteresowanej; 
– adres zamieszkania lub pobytu dziecka albo osoby zainteresowanej; 
– numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego ich tożsamość oraz numer PESEL; 
– określenie celu wydania orzeczenia; 
– dane dotyczące sytuacji społecznej i zawodowej dziecka lub osoby zainteresowanej – w przypadku wniosku o orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności; 
– oświadczenie osoby zainteresowanej lub przedstawiciela ustawowego dziecka o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Do wniosku dołącza się:
W przypadku wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności:
– dokumentację medyczną (historię choroby, karty informacyjne leczenia szpitalnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne itp.); 
– zaświadczenie lekarskie – zawierające opis stanu zdrowia, wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską znajduje się dziecko lub osoba zainteresowana; zaświadczenie takie ważne jest miesiąc od daty wydania i w tym czasie należy złożyć wniosek; 
– inne dokumenty mające wpływ na ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. 
W przypadku wydania orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień:
– dokumentację medyczną (historię choroby, karty informacyjne leczenia szpitalnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacje specjalistyczne itp.); 
– orzeczenie o inwalidztwie lub niezdolności do pracy; 
– inne dokumenty mające wpływ na ustalenie wskazań do ulg i uprawnień.

Orzeczenie

Orzeczenie o niepełnosprawności zawiera:
– oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie; 
– datę wydania orzeczenia; 
– datę złożenia wniosku; 
– podstawę prawną wydania orzeczenia; 
– imię i nazwisko dziecka, datę urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu oraz numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL); 
– numer dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka; 
– ustalenie lub odmowę ustalenia niepełnosprawności; 
– symbol przyczyny niepełnosprawności; 
– datę lub okres powstania niepełnosprawności; 
– okres, na jaki orzeczono niepełnosprawność; 
– wskazania określone przez skład orzekający; 
– uzasadnienie; 
– pouczenie o przysługującym odwołaniu; 
– podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

 Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera:
– oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie; 
– datę wydania orzeczenia; 
– datę złożenia wniosku; 
– podstawę prawną wydania orzeczenia; 
– imię i nazwisko osoby zainteresowanej oraz numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL); 
– datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu; 
– numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość; 
– ustalenie lub odmowę ustalenia stopnia niepełnosprawności; 
– symbol przyczyny niepełnosprawności; 
– okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności; 
– datę lub okres powstania niepełnosprawności; 
– datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności; 
– wskazania określone przez skład orzekający; 
– uzasadnienie; 
– pouczenie o przysługującym odwołaniu; 
– podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Orzeczenie o wskazaniach do ulg i uprawnień zawiera:
– oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie; 
– datę wydania orzeczenia; 
– datę złożenia wniosku; 
– podstawę prawną wydania orzeczenia; 
– imię i nazwisko osoby zainteresowanej oraz numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL); 
– datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu; 
– numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość; 
– stopień niepełnosprawności; 
– symbol przyczyny niepełnosprawności; 
– datę lub okres powstania niepełnosprawności; 
– okres, na jaki wydano orzeczenie; 
– wskazania określone przez lekarza – członka powiatowego zespołu; 
– uzasadnienie; 
– pouczenie o nieprzysługującym odwołaniu; 
– podpis z podaniem imienia i nazwiska lekarza – członka zespołu orzekającego.


Legitymacja osoby niepełnosprawnej

Orzeczenie jest podstawą do korzystania z systemu ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym. Potwierdzeniem posiadania orzeczenia jest legitymacja osoby niepełnosprawnej. Organem uprawnionym do jej wydania jest starosta. Legitymację wydaję się na wniosek osoby zainteresowanej lub przedstawiciela ustawowego dziecka. Na wniosek wyżej wymienionych osób w legitymacji wpisuje się symbol przyczyny niepełnosprawności.